Łysienie psychogenne poznaj przyczyny i metody leczenia

Wiele chorób dermatologicznych jest wywoływanych lub modyfikowanych przez czynniki psychologiczne. Problem ten dotyczy także nadmiernej utraty włosów i łysienia. Negatywne emocje i silny stres są uznawane za jeden z czynników wywołujących łysienie plackowate, a także w przypadku łysienia androgenowego lub telogenowego za czynnik, który może przyspieszyć proces utraty włosów.

Łysienie wywołane stresem i negatywnymi emocjami nosi miano psychogennego. Wymaga ono złożonej terapii, a także dużego zaangażowania ze strony chorego, gdyż sukces terapii zależy w dużej mierze nastawienia pacjenta i wiary w skuteczność leczenia, a przede wszystkim wiary w siebie i akceptacji.

Emocje a skóra i włosy.

Istnieje znacząca korelacja między czynnikami emocjonalnymi a przebiegiem chorób dermatologicznych. Z licznych badań wynika, że nagłe sytuacje o silnym natężeniu stresu były czynnikiem wywołującym lub w przypadku chorób autoimmunologicznych aktywującym chorobę.

Przewlekły stres wpływa negatywnie na leczenie chorób. Należy jednak podkreślić, że nie w każdym przypadku stres lub silne emocje są czynnikiem wystarczającym do wywołania, lub aktywacji choroby. Nadal prowadzone są badania w tym zakresie, gdyż jak dotąd nie udało się do końca poznać zależności między stresem i emocjami a regulacją układu nerwowego, immunologicznego i hormonalnego oraz ich wpływ na występowanie chorób dermatologicznych.

Czynnik emocjonalny w znaczący sposób wpływa także na łysienie oraz nadmierną utratę włosów. W przypadku łysienia o podłoży psychogennym możemy zaobserwować symptomy typowe dla łysienia plackowatego, telogenowego oraz specyficznej odmiany łysienia psychogennego – Trichotillomani. Łysienie plackowate i telogenowe może być następstwem silnej reakcji stresowej. Trichotillomania to zaburzenie polegające na kompulsywnym wyrywaniu sobie włosów, najczęściej z głowy – w tym wypadku zaburzenie psychiczne jest pierwotnym problemem.

Emocje z jednej strony mogą wpływać na pojawienie się choroby, z drugiej zaś mogą być efektem choroby i jednocześnie napędzać błędne koło, zaburzając terapię, która wymaga od chorego unikania negatywnych emocji. Stąd w leczeniu wszystkich chorób psychodermatologicznych niezbędna jest holistyczna terapia, łącząca leczenie dermatologiczne z terapią psychologiczną lub leczeniem psychiatrycznym.

Czym jest łysienie psychogenne?

Łysienie psychogenne to postać łysienia wywołana silnym stresem, zarówno w nagłym jak i przewlekłym przebiegu. Nadal nie poznano dokładnych mechanizmów procesu łysienia psychogennego, jednak na podstawie dotychczasowej wiedzy można stwierdzić, że istnieje związek pomiędzy stresem a utratą włosów. Czynniki psychologiczne odgrywają także rolę w dalszym przebiegu choroby i w jej terapii.

Najczęściej można spotkać się z założeniem, że silny stres prowadzi do zaburzeń gospodarki hormonalnej organizmu i układu odpornościowego, co zaburza cały cykl wzrostu włosa oraz osłabia mieszki włosowe, a to przekłada się na wzmożone wypadanie włosów.

Warto podkreślić, że łysienie psychogenne może mieć postać łysienia plackowatego lub telogenowego, zaś u osób o genetycznej predyspozycji do łysienia androgenowego nadmierne wydzielanie kortyzolu spowodowane stresem, może być czynnikiem prowadzącym do przyspieszenia procesu łysienia androgenowego.

Łysienie psychogenne – czy stres powoduje wypadanie włosów?

Przyczyn łysienia psychogennego, należy upatrywać w czynnikach emocjonalnych, nie tylko w samym stresie, ale także w indywidualnym podejściu pacjenta sytuacji stresowych i tym jak sobie z nimi radzimy. Warto w tym miejscu posłużyć się badaniami przeprowadzonymi na pacjentach cierpiących na choroby autoimmunologiczne, a także łysienie plackowate. Wyniki tych badań doskonale pokazują jak stres i emocje oddziałują nie tylko na skórę i włosy, ale także na nasz układ hormonalny i immunologiczny.

Badania przeprowadzone na pacjentach z łysieniem plackowatym wykazują, że istnieje zależność między stresem a wystąpieniem łysienia plackowatego¹. Co więcej, z przeprowadzonych badań wynika, że przed pierwszym rzutem choroby w życiu pacjentów miała miejsce nagła silnie stresująca sytuacja².

Z kolei w przypadku łuszczycy, badanie przeprowadzone na pacjentach wykazało, że 39% chorych potwierdzało wystąpienie stresującego wydarzenia w przeciągu miesiąca poprzedzającego zachorowanie³. Zaś w przypadku atopowego zapalenia skóry początek choroby był poprzedzony stresującymi wydarzeniami nawet u 70% pacjentów⁴.

Przytoczone badania ukazują, że stres może być czynnikiem wywołującym lub aktywującym uśpioną chorobę, jednak istnieją także badania niepotwierdzające tej zależności, gdyż jak się okazało, nie u wszystkich pacjentów zawsze pojawiała się sytuacja silnie stresowa. Picardi w swoich badaniach nie odnalazł takiej zależności, zauważył za to pewną istotną relację między radzeniem sobie ze stresem a łysieniem plackowatym. Wraz z zespołem wykazał, że pacjenci cierpiący na łysienie plackowate cechuje unikający styl radzenia sobie, wysoka aleksytymia (nieumiejętności rozumienia i nazywania własnych emocji, a także wyrażania uczuć) i niedostateczne wsparcie społeczne. Może to prowadzić do zaburzeń psychosomatycznych poprzez mechanizmy psychoneuroendokrynne i psychoneuroimmunologiczne, a to z kolei może skutkować wystąpieniem choroby nawet przy barku silnego stresu⁵.

Reasumując, przyczyn łysienia psychogennego należy szukać przede wszystkim w naszych emocjach. Łysienie psychogenne podobnie, jak wiele chorób psychodermatologicznych, może być wywołane nagłym traumatycznym zdarzeniem, ale może być także efektem długotrwałego stresu i napięcia emocjonalnego, co negatywnie wpływ na nasz układ hormonalny i immunologiczny. Należy także pamiętać, że to jak radzimy sobie z naszymi emocjami, ma wpływ nie tylko na pojawienie się choroby, ale także jej leczenie.

Jak rozpoznać łysienie psychogenne?

Łysienie psychogenne to jeden z rzadszych rodzajów łysienia. W zależności od tego, jaka formę przybierze łysienie psychogenne, możemy zaobserwować objawy typowe dla łysienia plackowatego, czyli okrągłe, łyse obszary na owłosionej skórze głowy lub włosów. Chory może odczuwać w tych miejscach chwilowe mrowienia, a nawet ból. Mogą także pojawić się zmiany na paznokciach tzw. paznokcie naparstkowate.

Psychogenna utrata włosów może także przybierać specyficzną formę, jaka jest Trichotillomania, czyli kompulsywne wyrywanie włosów jako odreagowanie stresu. Długotrwałe wyrywanie włosów może prowadzić do całkowitego uszkodzenia mieszków włosowych, a w efekcie do nieodwracalnej utraty włosów.

Leczenie łysienia psychogennego

Uważa się, że skuteczność leczenia chorób dermatologicznych u około 30% pacjentów, wymaga uwzględnienia obszarów życia pacjenta takich jak jego funkcjonowanie psychiczne, społeczne i zawodowe. Celem leczenia łysienia o podłożu psychogennym jest odrost włosów chorego i poprawa jego samopoczucia, dlatego leczenie wymaga połączenia terapii dermatologicznej z terapią psychologiczna lub psychiatryczną. Najczęściej jest połączenie farmakoterapii z terapią poznawczo – behawioralną.

Terapia poznawczo behawioralna pozwala zebrać informacje dotyczące podłoża problemów chorego i wyeliminować przyczynę choroby. Spełnia także ważną rolę w leczeniu, pozwala choremu zaakceptować sytuację, w jakiej się znalazł, wyeliminować stres i inne negatywne emocje z nią związane, a także przeprogramować myślenie chorego. Podczas leczenia chorób przewlekłych, bardzo ważne jest nastawienie chorego do choroby i znaczenie, jakie nadaje on swojej chorobie – w dużej mierze od tego zależą emocje chorego. Terapia psychologiczna ma za zadanie wyeliminować poczucie bezradności, wyobcowania i osamotnienia oraz wzbudzić w chorym ducha walki.