Wypadanie włosów po chemioterapii to nie tylko fizyczny efekt uboczny leczenia nowotworowego, ale także bagaż emocjonalny, z którym muszą zmierzyć się pacjenci onkologiczni. Utrata włosów może być jednym z najtrudniejszych doświadczeń, które wpływa na wygląd, samoocenę i poczucie tożsamości pacjenta. Według badań, prawie połowa pacjentek onkologicznych uważa utratę włosów za najbardziej traumatyczny aspekt chemioterapii. W dzisiejszym wpisie przyjrzymy się bliżej problemowi łysienia po chemioterapii, a także przedstawimy praktyczne porady, jak radzić sobie z utratą włosów.
Spis treści
Jak chemioterapia wpływa na włosy? Dlaczego wypadają?
Mechanizm działania cytostatyków, czyli leków stosowanych w chemioterapii, polega na niszczeniu komórek nowotworowych, czyli komórek szybko dzielących się, do których należą również komórki macierzy włosa, ale także nabłonka, jelit, czy też szpiku kostnego. Zwykle około 85% komórek macierzy włosa znajduje się w fazie aktywnego wzrostu (podziału komórek). Cytostatyki włączając się w ten cykl, powodują wypadanie włosów po około dwóch — czterech tygodniach od rozpoczęcia leczenia. Włosy uszkodzone przez chemioterapię stają się cienkie, suche i łamią się blisko skóry głowy. Wypadanie włosów może przebiegać stopniowo lub masowo. Może dotyczyć nie tylko głowy, ale również zarostu na twarzy, włosów na kończynach, pod pachami, czy też w okolicach intymnych.
Przebieg utraty włosów po chemioterapii może różnić się w zależności od rodzaju stosowanego leku cytostatycznego, dawki oraz indywidualnych predyspozycji pacjenta. Co ważne, nie wszystkie cytostatyki prowadzą do utraty włosów. Cytoststyki, które najczęściej powodują utratę włosów to taksoidy, inhibitory topoizomerazy, środki alkilujące oraz antymetabolity. Także stosowanie polichemioterapii, czyli kilku leków jednocześnie, zazwyczaj bardziej odbija się na naszych włosach niż monochemioterapia jednym lekiem.
Warto pamiętać, że w większości przypadków, utrata włosów po chemioterapii jest tymczasowa, chociaż w przypadku leczenia raka z zastosowaniem niektórych leków, takich jak cyklofosfamid lub busulfan, może (choć nie musi) spowodować trwałą utratę włosów. Ponadto, starsi pacjenci, osoby o bardziej wrażliwej skórze głowy oraz osoby z historią utraty włosów w rodzinie mogą być bardziej podatne na utratę włosów po chemioterapii.
Budujący jest jednak fakt, że jest to stan przejściowy i zazwyczaj po około 1-2 miesiącach od zakończenia terapii, włosy zaczynają odrastać. Nowo odrastające włosy często mają ciemniejszy kolor, są silniejsze, grubsze i bardziej kręcone niż przed rozpoczęciem chemioterapii.
Czy po chemii zawsze wypadają włosy?
Nie wszyscy pacjenci, którzy przechodzą przez chemioterapię, doświadczają utraty włosów. Jest to w dużej mierze zależne od stosowanej terapii. W niektórych przypadkach lekarze mogą stosować metody zapobiegawcze lub minimalizujące utratę włosów, takie jak np. chłodzenie skóry głowy. Zabieg ten zmniejsza przepływ krwi do mieszka włosowego, co może ograniczyć działanie cytostatyków na te komórki. Jednakże, metody te nie są skuteczne dla wszystkich pacjentów i nie zawsze są dostępne we wszystkich ośrodkach onkologicznych.
Ważne jest, aby pacjenci onkologiczni, którzy doświadczają utraty włosów, otrzymali odpowiednie wsparcie emocjonalne. Utrata włosów może mieć silny wpływ na samoocenę, jakość życia oraz samopoczucie pacjenta. Wsparcie od rodziny, przyjaciół, innych pacjentów onkologicznych, ale także psychologa może pomóc w radzeniu sobie z tą trudną sytuacją.
Pielęgnacja skóry głowy i włosów podczas chemioterapii
Pielęgnacja skóry głowy podczas chemioterapii jest ważnym aspektem opieki nad osobami chorującymi na raka. W trakcie tego procesu organizm jest narażony na intensywne leczenie, które może mieć wpływ na kondycję skóry głowy i włosów. Dlatego też odpowiednia pielęgnacja jest nie tylko konieczna, ale może także przynieść pacjentom ulgę i zmniejszyć nieprzyjemne efekty uboczne leczenia.
Chemioterapia może powodować różne skutki uboczne, takie jak utrata włosów, suchość skóry, swędzenie czy podrażnienia skóry głowy. Aby zadbać o skórę głowy podczas chemioterapii, warto zastosować się do poniższych zaleceń:
- Po pierwsze, delikatność. Należy unikać silnego pocierania skóry ręcznikiem i używani gorącej wody podczas mycia skóry głowy, ale także drapania skóry głowy i szarpania włosów podczas rozczesywania. Zaleca się stosowanie łagodnych szamponów i odżywek (najlepiej dedykowanych do skóry po chemioterapii lub poleconych przez lekarza prowadzącego albo dermatologa), które nie zawierają szkodliwych substancji chemicznych.
- Nie można zapominać o regularnym nawilżaniu skóry głowy, zwłaszcza jeśli jest przesuszona. Można używać specjalnych kremów nawilżających lub olejków, które zapewnią skórze odpowiednią wilgotność. Podobnie jak w przypadku szamponów i odżywek najlepiej wybrać preparaty dedykowane dla osób po chemioterapii lub poradzić się lekarza.
- Należy również unikać używania suszarek do włosów, prostownic, lokówek i innych urządzeń do stylizacji włosów, ponieważ mogą one dodatkowo uszkodzić i tak już nadwrażliwą skórę głowy lub strukturę włosa. Niewskazane jest również farbowanie i trwałe prostowanie włosów w trakcie chemioterapii.
- Ważne jest także stosowanie ochrony przeciwsłonecznej skóry głowy, szczególnie jeśli jest pozbawiona włosów. Warto stosować kremy z filtrem UV lub nosić nakrycia głowy, takie jak chusty, kapelusze czy peruki, aby zabezpieczyć skórę przed promieniowaniem UV.
Pielęgnacja skóry głowy podczas chemioterapii jest istotnym elementem opieki nad osobami chorującymi na raka. Wymaga delikatności, stosowania łagodnych kosmetyków, ochrony przeciwsłonecznej, nawilżania i zachowania odpowiedniej higieny. Warto skonsultować ten problem z lekarzem prowadzącym lub z dermatologiem, aby uzyskać bardziej szczegółowe zalecenia dotyczące pielęgnacji skóry głowy w trakcie chemioterapii, dostosowane do indywidualnych potrzeb i warunków pacjenta.
Jak zapobiec utracie włosów podczas chemioterapii?
Niestety, nie ma konkretnych zaleceń terapeutycznych, które zapobiegną utracie włosów po chemioterapii. Jedną z najlepiej rokujących metod jest miejscowa hipotermia głowy, czyli stosowanie systemu chłodzenia skóry głowy. Inną opcją jest stosowanie minoksydylu w tabletkach ( robionego na zamówienie), jednak jego skuteczność w ochronie przed utratą włosów nie została w pełni udowodniona – jedynie w przyspieszeniu porostu włosów po zakończeniu terapii. Niektórzy pacjenci decydują się także na stosowanie specjalistycznych kosmetyków przeciw utracie włosów po chemioterapii.
